metody techniki narzędzia badawcze w terapii logopedycznej |
Metody, techniki, narzędzia badawcze w terapii logopedycznej
Metoda oznacza systematycznie stosowany sposób pracy z pacjentem, zespół celowych i jasno określonych czynności, które są realizowane za pomocą odpowiednio dobranych i uznanych środków, prowadzących do rozwiązania danego problemu. W terapii logopedycznej wybór metod jest uwarunkowany rodzajem zaburzenia, a w zależności od rodzaju trudności wykorzystuje się specyficzne, dostosowane do wieku i możliwości pacjenta sposoby pracy terapeutycznej. Rzadko stosuje się jeden rodzaj metod, co wynika z kolei z konieczności realizowania zasady kompleksowego oddziaływania.[1] Każdy problem badawczy powinien być rozwiązany za pomocą odpowiednich metod, technik oraz narzędzi badawczych, aby interesujące nas zjawisko było rzetelnie i subiektywnie zbadane. Z pedagogicznego punktu widzenia możemy wyróżnić wiele definicji metod, którzy autorzy w różny sposób je interpretują. Zdaniem Mieczysława Łobockiego metoda „ ( … ) odnosi się do ogólnych dyrektyw czy norm ( reguł ) postępowania badawczego, tj. obowiązujących bez względu na cel, jakiemu ma ona służyć i warunki, w jakich się ją stosuje ”.[2] Tadeusz Pilch podkreśla zgodnie z tradycją oraz zasadami, że metoda to „ ( … ) zespół teoretycznych uzasadnionych zabiegów koncepcyjnych i instrumentalnych obejmujących najogólniej całość postępowania badacza, zmierzającego do rozwiązania określonego problemu naukowego ”.[3]
Twierdzi, że metoda jest pojęciem szerszym i nadrzędnym w stosunku do technik i narzędzi badawczych. Metody natomiast stosowane w terapii logopedycznej można podzielić na:
Technika, to sposób i biegłość wykonywania jakiejś pracy w określonej dziedzinie, to inaczej metoda szczegółowa. Z pedagogicznego punktu widzenia: Tadeusz Pilch twierdzi, iż techniki badań to „czynności praktyczne, regulowane starannie wypracowanymi dyrektywami, pozwalającymi na uzyskanie optymalnie sprawdzalnych informacji, opinii, faktów ”.[5]
Do szczegółowych metod medycznych zaliczamy: - różne zabiegi medyczne, np. chirurgiczne,
- metoda wokalistyczna Mitrinowicz, - akupunktura, - akupresura, - laseroterapia, - farmakoterapia, - fizykoterapia.
Do szczegółowych metod psychologicznych zaliczamy: - psychoterapię treningową, - hipnoterapię, - psychodramę, - techniki relaksacyjne
Do szczegółowych metod pedagogicznych zaliczamy: - metoda dobrego startu, Jest to metoda polegająca na usprawnianiu analizatorów wzrokowego i słuchowego, motoryki całego ciała ( szczególnie ręki i nadgarstka ), która kształci orientację przestrzenną i lateralizację. W praktyce logopedycznej metodę tą stosuje się do ćwiczeń logarytmicznych z dziećmi nieśmiałymi, którym ćwiczenia słowno – ruchowe sprawiają trudność. Ćwiczenia polegają na śpiewie prostych melodii do tekstów, które zostały zaczerpnięte z piosenek ludowych lub dziecięcych, a towarzyszy im rysowanie znaków na papierze. - metoda ośrodków pracy ( zainteresowań ), - gesty umowne, - ćwiczenia rytmizujące, - mówienie rytmiczne, - ćwiczenia słuchu muzycznego,
Do szczegółowych metod lingwistycznych zaliczamy: - ćwiczenia dykcyjne, - metodę wyszukiwania słów kluczowych, - metodę substytucyjną Seemana z jej modyfikacjami
Do szczegółowych metod logopedycznych zaliczamy: - ćwiczenia logopedyczne: oddechowe, artykulacyjne, fonacyjne, usprawniające motorykę i kinestezję narządów mowy, autokontroli słuchowej, słuchu fonematycznego, - uczulanie miejsc artykulacji, - pokaz i wyjaśnianie ułożenia narządów artykulacyjnych, - odczytywanie mowy z ruchu ust, - mechaniczne układanie narządów artykulacyjnych za pomocą szpatułek, sond, - wykorzystanie pewnych nieartykułowanych dźwięków lub czynności fizjologicznych organizmu do tworzenia nowych głosek, np. wibrację, chuchanie itp.
Rys. 10 Metoda mechaniczna wysyłania głoski k ( g )[6]
Narzędzia badawcze, to wszelkie próby, skale, testy ( wystandaryzowane lub nie wystandaryzowane ), ankiety, kwestionariusze, karty badania, programy komputerowe itd.
Przez środki stosowane w terapii logopedycznej i postępowaniu diagnostycznym nadzy rozumieć wszystkie urządzenia techniczne, które mogą być wykorzystane przez logopedę, np. magnetofon, komputer, analizator mowy, lustro, instrumenty muzyczne itp.
Do pomocy logopedycznych zaliczamy róże materiały: - schematy głosek, labiogramy, rentgenogramy, - przedmioty, zabawki, - językowe; logopedyczne zbiory wyrazów i zdań, opowiadania, teksty piosenek, wierszy, zagadki itp. - obrazkowe; kwestionariusze i zestawy obrazkowe, gry, loteryjki, historyjki, plansze itp.[7]
[1] Logopedia. Pytania i odpowiedzi. Podręcznik akademicki, pod red. T. Gałkowskiego i G. Jastrzębowskiej, Opole 2003, t. 2, s. 328 [2] M. Łobocki, Metody i techniki badań pedagogicznych, Kraków 1999, s. 217 [3] T. Pilch, Zasady badań pedagogicznych, Warszawa 2001, s. 71
[4] Logopedia. Pytania i odpowiedzi. Podręcznik akademicki, pod red. T. Gałkowskiego i G. Jastrzębowskiej, Opole 2003, t. 2, s.329 - 330 [5] T. Pilch, Zasady badań pedagogicznych, Warszawa 2001, s. 71
[6] E. M. Skorek, op. cit., s. 93 [7] red. T. Gałkowski i G. Jastrzębowska, op. cit., s. 325 - 329 |